Voorstel tot wijziging huidige Wmo

Afschaffen Wtcg en CER
Het wetsvoorstel tot afschaffing van de algemene tegemoetkoming voor chronisch zieken en gehandicapten, de compensatie voor het verplicht eigen risico, de fiscale aftrek van uitgaven voor specifieke zorgkosten en de tegemoetkoming van specifieke zorgkosten en wijziging van de grondslag van de tegemoetkoming voor arbeidsongeschikten (hierna wetsvoorstel Wtcg en CER) is aanhangig bij de Tweede Kamer.

Hoofdlijnen wetsvoorstel
Waar ging het ook weer om? Het beleidsvoornemen voorziet niet in de introductie van een aparte inkomensvoorziening voor chronisch zieken en gehandicapten op gemeentelijk niveau. De gemeenten kunnen maatwerk bieden in het kader van de (gewijzigde) Wmo_{^{Wmo 2015}} of via de individuele bijzondere bijstand op grond van de WWB. Gemeentelijk maatwerk binnen het sociaal domein heeft de bevordering van de participatie van inwoners met een beperking ten doel. De gemeente kan hiermee kiezen voor een vorm van maatwerk die goed aansluit bij de individuele behoeften en mogelijkheden van de betrokken inwoner (TK 2013/14, 33 726, nr. 3, p. 6-7).

De hoofdlijnen van het wetsvoorstel zijn het afschaffen van:

• de algemene tegemoetkoming voor chronisch zieken en gehandicapten (de hoogte hiervan in 2012 hangt af van iemands leeftijd en zorggebruik: niet pensioengerechtigden € 494 of € 296 en pensioengerechtigden € 346 of € 148)
• hiermee samenhangend de korting op de eigen bijdrage AWBZ of Wmo
• de compensatie voor het verplicht eigen risico, in 2013 € 99
• de fiscale buitengewone uitgavenregeling
• de TSZ-regeling (tegemoetkoming via een verzilveringsmaatregel)

Het recht op tegemoetkoming voor arbeidsongeschikten die door het UWV ambtshalve wordt uitgekeerd blijft bestaan. Op advies van de Raad van State worden deze tegemoetkomingen opgenomen in de betreffende formele wetten omdat de tegemoetkoming voor deze groep feitelijk inkomensondersteuning is (TK 2013/14, 33 726, nr. 4, p. 12).

Afschaffen categoriale bijstand
Het intrekken van deze regelingen staat in ieder geval in relatie met het wetsvoorstel WWB maatregelen en andere wetten (TK 2013/14, 33 801). Dat wetsvoorstel bepaalt onder meer dat de categoriale bijzondere bijstand wordt afgeschaft en dat de individuele bijzondere bijstand wordt verruimd. Ik heb het voorgestelde artikel 35 WWB bestudeerd en zie niet waarin de individuele bijzondere bijstand wordt verruimd. Voor zover de regering meent dat deze op basis van groepskenmerken kan worden toegekend, zal dat door de bestuursrechter als buitenwettelijk begunstigend beleid worden gekwalificeerd. De geïnteresseerde lezer wijs ik mijn artikel “Wat worden de nieuwe taken van gemeenten“.

Nibud doet onderzoek
In opdracht van de CG-Raad publiceert het Nibud het onderzoeksrapport: Inkomenseffecten van het afschaffen van de Wtcg, CER en de Regeling specifieke zorgkosten. Daarin staan de gevolgen becijferd, die ik verder onbesproken laat.

Oorspronkelijk wetsvoorstel bijgesteld
Uit het Herfstakkoord 2014 blijkt dat het oorspronkelijk wetsvoorstel wat is afgezwakt (TK 2013/14, 33 726, nr. 6). De huidige fiscale regeling voor chronisch zieken en gehandicapten blijft (deels) gehandhaafd. Het gaat om de korting van 33% op de extramurale eigen bijdragen (Wmo en AWBZ) en de fiscale aftrek van uitgaven voor specifieke zorgkosten. Deze laatste maatregel wordt echter wel aangescherpt. Uitgaven waarvoor een voorliggende voorziening bestaat in de Wmo worden van de fiscale aftrek uitgezonderd. Denk in dit verband aan de uitgaven voor woningaanpassingen. Dit roept de vraag op hoe wordt omgegaan met het volgende. Stel, de gemeente werpt het primaat van verhuizen tegen. In de meeste gevallen zal dan een verhuiskostenvergoeding worden toegekend. Stel, belanghebbende realiseert toch zelf zijn woningaanpassing, dan kan de Wmo niet als voorliggende voorziening worden aangemerkt. Zijn de kosten dan wel fiscaal aftrekbaar? Het antwoord hierop moet ik vooralsnog schuldig blijven.

Budget voor gemeenten bijgesteld
Het spreekt voor zich dat de maatregel uit het Herfstakkoord leidt tot bijstelling van het budget dat beschikbaar is (blijft) voor gemeenten. Waar gaan ze dit aanbesteden, vragen gemeenten zich vooral af. Als ik het veld goed beluister heeft dat ook veel te maken met (lokale) politieke druk, het is immers een beladen onderwerp. In 2014 bedraagt het budget € 45 miljoen, maar dat kan mogelijk nog worden bijgesteld. Er komt nog een Handreiking die mede door de VNG wordt opgesteld. Ik zie met belangstelling uit naar de inhoud daarvan.

Eerste nota van wijziging (27 november 2013)
Het lijkt alsof de regering het heeft begrepen. Vooruitlopend op de Wmo 2015 moet juist de huidige Wmo worden aangepast opdat gemeenten een aanspraak voor chronisch zieken en gehandicapten kunnen creëren. Voorgesteld wordt daarom om bij Verordening te bepalen dat het college aan de doelgroep en de daarmee verband houdende aannemelijke meerkosten een tegemoetkoming kan verstrekken. Deze (financiële) tegemoetkoming strekt tot bevordering van de deelname aan het maatschappelijk verkeer en het zelfstandig functioneren (TK 2013/14, 33 726, nr. 8).

Wat zijn aannemelijke meerkosten?
Het lijkt er op dat het Rijk gemeenten met eenzelfde probleem opzadelt als waar het zelf sinds de inwerkingtreding van de Wtcg in 2009 mee heeft geworsteld. Namelijk hoe krijgen we het geld bij de doelgroep. De Wtcg heeft sinds de inwerkingtreding al heel wat wijzigingen ondergaan in de toegangscriteria. Zo werden de volgende criteria ^{niet limitatief} toegevoegd:

• indicatie hulp bij het huishouden voor 26 weken gedurende één uur per week
• indicatie voor een rolstoel op grond van de Wmo
• aanscherping van de eis van fysiotherapie (bij vergoede kosten hoger dan € 2.862,72)

De vraag is dan ook hoe gaan gemeenten vaststellen wanneer sprake is van aannemelijke meerkosten? Een indicatie voor een voorziening alleen lijkt mij ontoereikend. Of is het volstorten van het jaarlijks verplicht eigen risico een steekhoudend criterium? Ik denk dat degene die het volledige verplicht eigen risico^{€360 in 2014} op jaarbasis volstort onder de personenkring van de Wmo zou kunnen vallen. Kan dan volstaan worden met het vergoeden van € 99 zoals voor dit jaar op grond van de CER gebeurt? Die regeling is in ieder geval niet inkomensafhankelijk. De tegemoetkoming Wtcg is dat sinds 2012 wel. Gemeenten zijn – zoals we behoren te weten – niet bevoegd om financiele voorwaarden te verbinden aan een Wmo-aanspraak. Zie daarvoor ook het persbericht van de Centrale Raad van Beroep.

Beleidsvrijheid versus ondersteuningsbehoefte
Van Rijn stel in zijn Kamerbrief dat met de wijziging van de huidige Wmo gemeente in staat worden gesteld om personen met een chronische ziekte en/of handicap met een (financiële) ondersteuningsbehoefte beter en gerichter kunnen ondersteunen. Op zichzelf genomen is dat zo. Maar wat wordt het? Inkomenssteun met bijzondere bijstand of ondersteuning (anderszins) met een tegemoetkoming op grond van de Wmo.

Tot slot
Er wordt gesproken over aannemelijke meerkosten. In het concept wetsvoorstel Wmo 2015 is mij opgevallen dat de financiële tegemoetkoming van artikel 19 Wmo niet meer is opgenomen. Thans wordt door gemeenten doorgaans een financiële tegemoetkoming verstrekt voor verhuis- en inrichtingskosten of het (noodzakelijk) gebruik van een eigen auto. Ook in die gevallen kan worden gesproken van meerkosten. Ik ga er overigens van uit dat het voorgestelde artikel 4a Wmo wordt verwerkt in de Wmo 2015.

© Ingeborg Lunenburg opleiding + advies