Publicaties Sociaal Bestek

Sociaal Bestek is hét vakblad voor specialisten op het terrein van participatie, sociale zekerheid en maatschappelijke ondersteuning, uitgegeven door Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media B.V. Tot 2019 was Ingeborg Lunenburg vaste columnist en schreef sinds 2010 ook met regelmaat een artikel voor dit blad.

Overzicht colums en artikelen
Column. Wat is een concreet resultaat? De gevolgen voor gemeenten die resultaatgericht indiceren
Sociaal Bestek 2019 nr. 1. De Centrale Raad van Beroep (CRvB) deed recent een richtinggevende uitspraak over de uitvoering van de Wmo 2015. De uitspraak gaat over huishoudelijke hulp en grijpt in op de werkwijze van gemeenten die op een resultaatgerichte manier indiceren. Wat zijn de gevolgen van deze uitspraak?

Column. Recht op onderzoek én verslag. Eisen aan onderzoek naar ondersteuningsbehoefte
Sociaal Bestek 2018 nr. 3. De Centrale Raad van Beroep beslecht geschillen tussen de gemeente en de burger. De CRvB oordeelde in twee zaken over het gemeentelijke onderzoek naar behoefte aan maatschappelijke ondersteuning. Dat resulteerde in nuttige uitleg over hoe gemeenten dat onderzoek dienen uit te voeren.

Artikel. Worden wetten op juiste wijze uitgevoerd? Het perspectief van (kwetsbare) burgers
Sociaal Bestek 2018 nr. 2. Regeringscommissaris Scheltema bepleit een wijziging van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Door deze wijziging kunnen behalve geschillen tussen burger en gemeente, ook geschillen tussen burger en uitvoerende partij, in een procedure aan de orde gesteld worden. Dit veronderstelt dat de wetten door gemeenten thans op juiste wijze (kunnen) worden uitgevoerd. Maar is dat wel zo?

Column Algemene voorzieningen in de Wmo 2015. Is er nog wel juridisch perspectief voor gemeenten?
Sociaal Bestek 2018 nr. 1. In veel gemeenten zijn algemene voorzieningen beschikbaar of worden ontwikkeld. Denk aan diensten of activiteiten in de vorm van huishoudelijke hulp. Gemeenten zien dat als voorliggend passend alternatief en kennen in principe geen maatwerkvoorziening meer toe. Daar is de burger het niet altijd mee eens. De Rechtbank Gelderland oordeelt.

Column Kunnen minima voor eigen bijdrage een beroep doen op bijzondere bijstand? Rechtbank beantwoordt de vraag
Sociaal Bestek 2017 nr. 5. Wordt een beroep gedaan op de Zorgverzekeringswet, de Wet langdurige zorg, de Wmo 2015 of de Wet op de Rechtsbijstand, dan moet daar vaak een eigen bijdrage voor worden betaald. Kunnen minima daarvoor een beroep doen op bijzondere bijstand? De Rechtbank Overijssel geeft antwoord.

Column Regels over het pgb. Wat gaat er mis?
Sociaal Bestek 2017 nr. 3. Een persoonsgebonden budget (pgb) vertegenwoordigt de geldswaarde van een maatwerkvoorziening die de gemeente in natura zou verlenen aan de cliënt. Dit betekent (ook) dat het pgb-bedrag toereikend moet zijn. Het pgb staat nog steeds in de schijnwerpers. Dat geldt voor de (landelijke) politiek maar zeker ook in de rechtspraak. Bestuursrechters oordelen vernietigend over de pgb-besluiten van gemeenten. De Rechtbank Rotterdam deed recent ook weer een klinkende duit in het zakje.

Column Zonder betaling hulp van personen uit het sociaal netwerk. Is dat afdwingbaar?
Sociaal Bestek 2017 nr. 1. De eigen verantwoordelijkheid van mensen is een belangrijke pijler in de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo 2015). Daartoe behoort dat eerst om hulp wordt gevraagd aan personen uit het sociaal netwerk voordat een beroep wordt gedaan op de gemeente. Kan het bieden van hulp door personen uit het sociaal netwerk worden verplicht? De Centrale Raad van Beroep (CRvB) deed daar een mooie uitspraak over.

Column Aanvraag bijzondere bijstand moet op tijd worden ingediend. Wat is op tijd?
Sociaal Bestek 2016 nr. 6. Wil iemand in aanmerking komen voor bijzondere bijstand, dan moet daarvoor een aanvraag worden ingediend. Die aanvraag moet wel op tijd worden gedaan. Waarom is dat belangrijk? En wat is precies op tijd? Over het tijdig indienen van een aanvraag wordt veelvuldig geprocedeerd. Recent oordeelde de Centrale Raad van Beroep (CRvB) over een dergelijke kwestie. De gemeente wijst de aanvraag om bijzondere bijstand voor de eigen bijdrage rechtsbijstand om die reden af.

Column Een indicatie stellen in resultaatgebieden. Is dat toegestaan in de Wmo 2015?
Sociaal Bestek 2016 nr. 4. De Centrale Raad van Beroep (CRvB) deed op 18 mei jl. drie richtinggevende uitspraken op grond van de Wmo 2015. Hulp bij het huishouden valt binnen het bereik van de Wmo 2015, net als onder de Wmo 2007 het geval was, aldus de CRvB. Op dezelfde datum was er ook een uitspraak op grond van de Wmo 2007. De gemeente in kwestie indiceert in resultaatgebieden zoals een schone leefbare woning. Dat kon de toets van de CRvB niet doorstaan, het is niet concreet genoeg. Zijn we weer terug bij af?

Column Het onderzoek in de Wmo 2015. Waarom is dat zo belangrijk?
Sociaal Bestek 2016 nr. 3. Burgers die een maatwerkvoorziening nodig achten, melden zich bij de gemeente. Na deze melding moet de gemeente een onderzoek doen. Dat gebeurt vaak in de vorm van een keukentafelgesprek en het moet aan de wettelijke voorschriften voldoen. Maar daar gaat het vaak mis. De Rechtbank Overijssel doet een drietal uitspraken.

Column Eigen bijdrage rechtsbijstand. Wat is de hoogte van de bijzondere bijstand?
Sociaal Bestek 2016 nr. 2. Burgers die rechtsbijstand nodig hebben, maar dat niet kunnen betalen, kunnen van de Raad voor de Rechtsbijstand een toevoeging krijgen. Dat is subsidie waarmee het grootste deel van de kosten van de advocaat of mediator worden gedekt. Rechtzoekende burgers moeten daarvoor wel een eigen bijdrage betalen. Bestaat er recht op bijzondere bijstand voor deze kosten? En zo ja, wat is de hoogte daarvan? De Centrale Raad van beroep geeft uitsluitsel (CRVB:2016:595).

Column Juridische discussie geopend. Schoonmaakhulp valt buiten de Wmo 2015
Sociaal Bestek 2016 nr. 1. Sinds de inwerkingtreding van de Wmo 2015 is er een enorme hoos aan juridische procedures over hulp bij het huishouden. De Rechtbank Zeeland-West-Brabant is de eerste rechtbank die in vier uitspraken oordeelt dat hulp bij het huishouden in de vorm van het overnemen van schoonmaakwerk niet onder de wet valt. De Rechtbank Gelderland oordeelde eerder juist tegenovergesteld. Hoe valt dit te rijmen?

Column Is beschikken op resultaat toegestaan?
Sociaal Bestek juni 2015. Veel gemeenten maakten vóór 1 januari 2015 (al) gebruik van zogenoemde ‘gekantelde’ verordeningen. Deze worden gekenmerkt door resultaten waar de compensatieplicht van gemeenten op is gericht. Voor hulp bij het huishouden luidt het resultaat: ‘een schoon een leefbaar huis’. Dit in plaats van de gangbare indicatie in uren en/of minuten voor bepaalde huishoudelijke werkzaamheden. Mag de gemeente beschikken op een resultaat? En zo ja, welke eisen gelden dan?

Artikel Aankondigen stoppen huishoudelijke hulp Wmo 2015? Wat is de rechtsbescherming?
Sociaal Bestek december 2014. Nog even en de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo 2015) treedt in volle omvang in werking. Een deel van de wet geldt nu al. Dat is nodig omdat gemeenten zich moeten kunnen voorbereiden op de uitvoering. Mogen gemeenten dan nu al voorsorteren op de Wmo 2015 met de aankondiging dat de huishoudelijke hulp stopt? Dergelijke aankondigingen haalden de landelijke pers en hebben geleid tot Kamervragen. Hoe zit het?

Column Wmo 2007 Badkamer gerealiseerd en daarna een aanvraag doen. Mag de gemeente de aanvraag weigeren?
Sociaal Bestek oktober 2014. Rechtszaken kunnen leiden tot hoofdbrekens maar ook ergernis. Vooral als een voorziening is aangeschaft en iemand zich daarna voor een vergoeding van de kosten tot de gemeente wendt. De Rechtbank Oost-Brabant doet hierover een korte maar krachtige uitspraak. Deze uitspraak roept ook de vraag op hoe met dergelijke situaties onder de Wmo 2015 kan worden omgegaan.

Artikel Wmo 2015 Het persoonsgebonden budget. Aanspraak of recht? Mag de gemeente regels stellen?
Sociaal Bestek augustus 2014. Op 8 juli jl. stemde de Eerste Kamer in met de Wmo 2015. In de Tweede Kamer ging het overigens ook niet zonder slag of stoot. Daar waren maar liefst 33 amendementen nodig om goedkeuring te geven aan de Wmo 2015. Met zes amendementen gingen de oorspronkelijke regels over het persoonsgebonden budget (pgb) op de schop. Bestaat er een ongeclausuleerd recht op een pgb? En zo niet, mag de gemeente daar regels over stellen.

Column Wmo 2007 Geen indicatie voor het bereiden van maaltijden. Is bijzondere bijstand voorliggend op de Wmo?
Sociaal Bestek juli 2014. Eén van taakvelden waarop de gemeente de doelgroep van de Wmo moet compenseren is het in staat stellen tot het voeren van een huishouden. Daaronder valt onder meer de hulp bij het huishouden. Het bereiden van warme maaltijden is een huishoudelijke taak. De Centrale Raad van Beroep oordeelt over de vraag of de gemeente daarvoor terecht geen indicatie geeft.

Artikel Wmo 2015: van compensatieplicht naar maatwerkvoorziening
Sociaal Bestek juli 2014. Het wetsvoorstel Wmo 2015 is aangenomen door de Tweede Kamer, maar niet zonder slag of stoot. Er is heel wat overleg aan vooraf gegaan en ook is nog een financieel akkoord gesloten; gemeenten krijgen extra budget. Met maar liefst 33 amendementen ging de Kamer akkoord en er zijn zes moties aangenomen. Het laatste woord is nu aan de Eerste Kamer om de wet op 1 januari 2015 in werking te laten treden.

Column Op geld waardeerbare activiteiten en de gevolgen. Valt een vriendendienst daar ook onder?
Sociaal Bestek april 2014. De Centrale Raad van Beroep oordeelt met regelmaat over de vraag of iemand op geld waardeerbare activiteiten heeft verricht en verzuimd heeft dat bij de gemeente te melden. Dat is van belang voor de vaststelling van het recht op bijstand. Bijvoorbeeld omdat daarvoor verlangd had kunnen worden loon te bedingen. Doorgaans resulteert dit in een terugvordering van de ten onrechte ontvangen bijstand. Zo ook in deze zaak over handel in auto’s en een met succes uitgevoerde zoekopdracht naar een motor voor de zwager.

Artikel Gemeentelijk maatwerk voor chronisch zieken en gehandicapten
Sociaal Bestek februari 2014. De Wet chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) en de Compensatieregeling Eigen Risico (CER) staan op het punt afgeschaft te worden. De regering meent dat deze ambtshalve toe te kennen rijksregelingen hun doel onvoldoende bereiken.

Artikel Wmo 2007 Wanneer is iemand zelfredzaam?
Sociaal Bestek december 2013. Aanvragen om voorzieningen op grond van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) worden beoordeeld op grond van het geldende beleid. Is dat beleid gewijzigd, dan mag de gemeente onderzoek doen of iemand – op basis van de nieuwe regels – nog recht heeft op een eerder toegekende voorziening. Recent stelde de Rechtbank Noord-Nederland de gemeente in het gelijk. De belanghebbende bleek namelijk zelfredzaam; en dan is er geen noodzaak (meer) een voorziening te verlenen.

Artikel Wmo-WWB-Wtcg-CER en maatwerkvoorziening
Sociaal Bestek oktober 2013. In het Regeerakkoord ‘Bruggen slaan’ staat onder meer dat de Wet chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) en de Compensatieregeling Eigen Risico (CER) worden ingetrokken. Gemeenten kunnen chronisch zieken en gehandicapten in het vervolg ondersteunen vanuit de Wet werk en bijstand (WWB) en de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo).

Artikel Wmo 2007 eigen verantwoordelijkheid en voorzieningen
Sociaal Bestek oktober 2013. In de Wmo speelt de eigen verantwoordelijkheid van de aanvrager een belangrijke rol. Voordat een voorziening word toegekend beoordeelt de gemeente dit aspect. Onderzocht wordt of iemand zelf – al dan niet met hulp van anderen – eigen oplossingen kan inzetten om zijn participatieprobleem op te lossen.

Column Wmo 2007 Alleen compensatie mogelijk door toekenning (bijdrage voor) racetandem
Sociaal Bestek juni 2013. De compensatieplicht gaat over het verlenen van voorzieningen die bijdragen aan iemands normale leven van alle dag en is gericht op vier resultaatgebieden. Een daarvan is het ontmoeten van medemensen en het aangaan van sociale verbanden. Al 25 jaar actief lid van de wielervereniging en toch weigert de gemeente de race-tandem. De Centrale Raad legt het nog eens haarscherp uit.

Artikel Bijzondere bijstand voor eigen bijdragen
Sociaal Bestek april 2013. In Nederland kennen we verschillende inkomensafhankelijke regelingen die zijn gericht op specifieke doelen zoals wonen, zorg onderwijs en kinderopvang. Het voeren van generiek inkomensbeleid is in beginsel voorbehouden aan het Rijk. Denk aan de huurtoeslag en zorgtoeslag. Ook bepaalt het Rijk de omvang van het zorgkostenpakket in de Zorgverzekeringswet (Zvw) en de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ).

Artikel Wmo 2007 hulp bij het huishouden algemene voorziening
Sociaal Bestek maart 2013. In een gekantelde Verordening staan geen aanspraken op voorzieningen geformuleerd maar een aantal te compenseren resultaten. Kan iemand zelf geen huishoudelijke taken uitvoeren, dan is de aanspraak op een voorziening geformuleerd in het resultaat “een schoon en leefbaar huis”. Daarbij kan de verwijzing naar schoonmaakondersteuning in de vorm van een algemene voorziening als uitgangspunt gelden.

Artikel Financieel draagkrachtigen in de Wmo
Sociaal Bestek februari 2013. Hebben burgers die financieel draagkrachtig zijn recht op een Wmo-voorziening? Ja, moet het antwoord luiden op deze vraag. De Centraal Raad had hier immers vorig jaar het laatste woord over. Gemeenten mogen geen financiële voorwaarden verbinden aan het toekennen van voorzieningen anders dan het vragen van een eigen bijdrage. Het hanteren van inkomensgrenzen was hiermee definitief van de baan.

Artikel Wmo 2007 sluitstuk van participatie
Sociaal Bestel november 2012. Kan iemand participeren in de samenleving, dan is hij zelfredzaam. Maar in de wetten en regelingen in de domeinen werk, inkomen en zorg & ondersteuning, worden niet dezelfde definities van zelfredzaamheid gehanteerd. De Wmo lijkt het sluitstuk van het kunnen meedoen aan de samenleving. Of iemand zelfredzaam is wordt mede bepaald door het levensdomein van iemand.

Artikel Kunnen participeren is een gezamenlijke verantwoordelijkheid
Sociaal Bestek mei 2012. De Wmo is gedecentraliseerde wetgeving die al vanaf 2007 door gemeenten wordt uitgevoerd. De voorzieningengerichte Wet Voorzieningen gehandicapten en de verzekerde zorg voor het huishouden uit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten zijn sindsdien opgegaan in de Wmo.

Artikel Wmo 2007 en inkomenspolitiek, wie is aan zet?
Sociaal Bestek maart 2012. De Wmo bepaalt dat wat de burger zelf kan oplossen, niet door de gemeente hoeft te worden gedaan. Maar de Minister stelt ook dat het niet de bedoeling is dat gemeenten zelfstandig inkomenspolitiek voeren. De Centrale Raad van Beroep heeft onlangs een einde gemaakt aan de onduidelijkheid.

Artikel Wmo 2007 Compensatieplicht voor sportvoorzieningen?
Sociaal Bestek augustus 2011. Het behoeft geen betoog dat sporten bijdraagt aan een gezonde levensstijl. Daarnaast heeft deelname aan sportieve activiteiten een belangrijke plaats in het maatschappelijk leven. Sporten is een vorm van recreatie, het verbindt mensen en is een activiteit gericht op maatschappelijke participatie.

Artikel Wmo 2007: voorziening of resultaten voorop?
Sociaal Bestek februari 2011. De Wmo is geen voorzieningenwet maar een participatiewet. Echter, in de praktijk blijkt dat Wmo-verordeningen en beleidsregels nog in termen van voorzieningen zijn geformuleerd. In dat beleid staat wanneer een vervoersvoorziening, een woonvoorziening, een rolstoel of hulp bij het huishouden wordt verleend. De uitvoering van de Wmo is – na bijna vier jaar – nog steeds voorzieningengericht.

Artikel Wmo 2007 consulent is een multitalent
Sociaal Bestek oktober 2010. In mijn opleidingspraktijk inventariseer ik de leerwensen van deelnemers. Terugkerende onderwerpen zijn: “Wat houdt de compensatieplicht precies in?”, “Hoe ver reikt de compensatieplicht?”, “Wat is het verschil met de WVG?” en “Hoe en wat moet ik rapporteren onder de Wmo?”. Hieruit concludeer ik dat het niet eenvoudig is om de Wmo uit te voeren.